Mizanü’l-Hakk Fi İhtiyari’l-Ehakk

XVII.yüzyılın yetiştirdiği en büyük Osmanlı bilginlerinden biriolan Kâtip Çelebi tüm eserlerinde akla ve müspet ilimlere yervermiştir. Çağının bağnazlığından sıyrılarak, başkalarınınhalkı birbirine düşürecek bir kavga haline getirdiği konularhakkında doğru yolu gösteren odur. Doğruyu bulmaya ve göstermeyeçalışırken kalemine hâkim olan güç tarafsızlığından gelir.Hükümlerinde kullandığı terazinin kefesine hislerini,arkadaşlıklarını koymaktan uzak durmuş, söyleyeceklerini açıkçasöylemiştir. Onu ilgilendiren kişiler değil fikirlerdir. KâtipÇelebi zamanında din adamları iki gruba ayrılarak hiçbir dinsel,bilimsel ve pratik değeri bulunmayan bazı konuları tartışıyor,birbirlerine acımasızca hücum ediyor, hatta cahil halkı dayanlarına çekerek fitne çıkarıyor, buna da “din ve ilim”diyorlardı. İki gruptan birinin başında Halvetiye tarikatınamensup Sivasî Efendi, öbürünün başındaysa Birgivî’nintalebelerinden ders almış olan Kadızâde bulunuyordu. Kavga birmedrese-tekke, müderris-şeyh, molla-derviş boğuşması halinialmıştı. Mîzânü’l-Hakk işte bu ortamda yazılmıştır.Müspet ilimlerin gerekliliğine dair bir girişle başlayan eseryirmi bir konuyu ele almaktadır. Kabalcı Yayınevi bu küçük,ama önemli eserin Orhan Şaik Gökyay ve Süleyman Uludağtarafından yapılan iki ayrı çevirisini ve Osmanlıcasınıokurlara ve araştırmacılara bir arada sunuyor.